Layer 1
Intellectueel eigendom binnen een arbeidscontract

5 minuten lezen


We zijn niet allemaal zelfstandige of eigenaar van een bedrijf. Als werknemer maken we van alles voor het bedrijf. We schrijven artikelen, gaan op de foto bij een bedrijfsuitje of doen mee aan een challenge binnen het bedrijf. Hoe zit het dan met je intellectueel eigendom? Jij hebt het toch gemaakt? En hoe ga je hier als werkgever mee om? Een deel is in de wet geregeld, maar een deel moet je ook vastleggen. En natuurlijk zijn er ook weer uitzonderingen. Hoe dit allemaal zit, kunnen we het beste toelichten met een aantal voorbeelden van deelrechtgebieden.

Eerst even dit: je kunt je voorstellen dat wie waar de rechtmatige eigenaar van is en wat er wel of niet met bepaalde werken gebeurt, aardig wat discussie kan opleveren. Loopt het helemaal uit de hand, dan eindigt de discussie in een rechtszaal en zal een rechter een bindende uitspraak doen. Dat kost niet alleen veel tijd, maar ook nog eens een hoop geld. Lees je daarom goed in. Vervolgens kun je, als dat nodig is, aan de slag om jezelf of je onderneming te beschermen.

Auteursrecht bij een arbeidscontract
Veel van de rechten en plichten van een auteur zijn in de wet geregeld. Daarin staat dat de werkgever gewoonlijk rechthebbende is. In de auteurswet staat bijvoorbeeld (kort gezegd) dat de werkgever recht heeft op alle werken die de werknemer bij het beoefenen van zijn functie maakt. Vaak bestaat de functie er dan ook uit om beschermde werken te maken. Denk bijvoorbeeld aan designers op het gebied van e-commerce of marketingmedewerkers die commerciële teksten maken.

Toch is de wettelijke bescherming niet altijd genoeg. Als het maken van een werk niet tot de functie van de werknemer behoort, raden we aan om een IE-clausule in het arbeidscontract op te nemen. Dat voorkomt discussie of de werknemer een werk in de uitoefening van zijn functie maakte. Als voorbeeld nemen we een challenge op afstand, zoals die tijdens de pandemie wordt georganiseerd om verbonden te blijven. De werknemer met de leukste foto van zijn werkplek of huisdier kan dan bijvoorbeeld iets winnen. De vraag is: wie is nu de rechthebbende op die foto? En mag het bedrijf die foto gebruiken voor commerciële doeleinden, zoals in social media posts?

Op zich hoeft dit geen problemen op te leveren. Maar, soms gebruiken werkgevers zulke challenge-foto’s voor commerciële doeleinden en misschien ben je het als werknemer hier niet mee eens. Je kan dan vragen van je werkgever om de foto niet te gebruiken, of ervoor gecompenseerd te worden. Als je in het arbeidscontract een IE-clausule opneemt waarin staat dat je als werkgever rechthebbende bent van alles wat de werknemer maakt (voor het bedrijf, tijdens werktijd), dan voorkom je deze discussie en daarmee een hoop gedoe.

Wat is het octrooirecht?
Het octrooirecht beschermt nieuwe en inventieve technische uitvindingen. Als je deze registreert, kan je uitvinding tot wel 20 jaar worden beschermd. Voor sommige uitvindingen is aanvullende bescherming van vijf jaar mogelijk. Dat geldt meestal voor medicijnen, waar veel research, ontwikkelings- en testkosten aan verbonden zijn. In Nederland worden octrooien ook wel patenten genoemd.

Octrooirecht bij een arbeidscontract
Voor het octrooirecht geldt (simpel gesteld) het tegenovergestelde van het auteursrecht bij een arbeidscontract. Volgens de wet is de werkelijke uitvinder de rechthebbende (die ook een werknemer kan zijn), tenzij in de functie is vastgelegd dat de werknemer bepaalde uitvindingen doet voor de werkgever. In dat geval mag je ervan uitgaan dat hier een goed salaris en bonusregelingen tegenover staan. Om discussies te voorkomen of een bepaalde uitvinding onder een bepaalde functieomschrijving valt, kun je ook in dit geval het beste een duidelijke IE-clausule opnemen in het contract.

Soms kan het zijn dat een uitvinding een bedrijf veel oplevert, zo veel dat het niet opweegt tegen wat eerder besproken is in het contract. In die gevallen kan een werknemer bezwaar maken. Maar, meestal wordt dit onderling opgelost, bijvoorbeeld door promotie, extra bonussen of aandelen in het bedrijf.

Wat is het portretrecht?
Het portretrecht bepaalt of een persoon het gebruik van zijn portret kan verbieden.

Portretrecht bij een arbeidscontract
Sommige intellectuele eigendomsrechten of daarmee vergelijkbare rechten, zijn niet overdraagbaar. Dat is bijvoorbeeld het geval bij portretrechten en dit betekent dat het recht hiervan altijd bij degene ligt die op de foto staat. Als hier niets over in het arbeidscontract staat, moet de werkgever bij het (commercieel) gebruik van een foto bewijzen dat hier toestemming voor is. Lukt dat niet, dan mag de foto van die werknemer niet (altijd) gebruikt worden voor commerciële doeleinden.

Vaak komt dit aan het licht als het portret al is gebruikt, bijvoorbeeld voor een billboard of andere reclame. De werknemer maakt bezwaar en kan eisen dat de reclame wordt verwijderd of dat de werknemer een extra vergoeding krijgt. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij het gebruik van een foto van een Parcelplus-medewerker door PostNL. De rechter wees deze werknemer een vergoeding van € 5.000,- toe voor het gebruik van de foto van de werknemer op een billboard.

Is het verstandig om een Intellectueel Eigendom clausule in een contract op te nemen?
Om die vraag duidelijk te beantwoorden: Ja! Het is een kleine moeite om in ieder geval een algemene IE-clausule op te nemen en het kan je een hoop ellende besparen. De IE-clausule is een heel gebruikelijke toevoeging. Wat levert een IE-clausule je over het algemeen op?

  • Het bespaart je vervelende discussies met je werknemer, waar de band meestal niet beter van wordt.
  • Mocht het uit de hand lopen en gaat je medewerker naar de rechter, dan kan deze natuurlijk gelijk krijgen. Je betaalt dan een vergoeding die de rechter oplegt.
  • Verlies je het proces? Dan betaal je ook nog eens de proceskosten. Die kunnen flink oplopen, met ‘starttarieven’ die variëren van € 8.000,- tot € 40.000,- of soms zelfs meer.
  • Een proces kan erg lang duren, van een half jaar tot drie jaar, of soms nog langer. En dat is nog zonder hoger beroep. Dat kost je veel tijd, die je wel beter had kunnen besteden.

Lost een IE-clausule al je problemen op?
Als je hier bent aangekomen, weet je inmiddels al heel wat over intellectueel eigendom. Toch is het goed om te bedenken dat op alles wat hier staat, ook een uitzondering te bedenken is. Het uitgangspunt van de wet is rechtvaardigheid. Je kan alles dus 'waterdicht' vastleggen, uiteindelijk draait het erom dat iemand recht wordt gedaan. Als je iemand onrecht aandoet, kun je daarvoor gestraft worden. Ook als je volgens de regels netjes aan alle voorwaarden voldoet. Uiteindelijk is een uitspraak altijd in handen van een rechter, die alles tegen elkaar afweegt.

Maak je arbeidsovereenkomst met SmartAgreements voor een robuuste IE-clausule, zowel voor algemene contracten, als voor meer specifieke gevallen, zoals het portretrecht. Wil jij ook zeker zijn over je overeenkomsten en hoofdpijndossiers vermijden? Ga aan de slag met het opstellen van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd of onbepaalde tijd.

Gerelateerde artikelen

Hoe zit het met intellectueel eigendom als werknemer of eigen baas? Waar moet je rekening mee houden als werkgever?

Lees meer
Verberg

Bedankt!